Μεγάλη έρευνα για τα Αγροτικά Μηχανήματα στην Ελλάδα

Η διαχείριση του γεωργικού εξοπλισμού στην Ελλάδα, αποτελεί για πολλούς ασχολούμενους με την Ελληνική Γεωργία σημαντικό πρόβλημα στον τρόπο λειτουργίας των ελληνικών γεωργικών επιχειρήσεων. Μη ορθολογική χρήση των μηχανημάτων, υπερβολικές παρεμβάσεις και περάσματα μηχανημάτων στο χωράφι, αγορές μη αναγκαίου μεγάλου μεγέθους εξοπλισμού, όπως για παράδειγμα γεωργικών ελκυστήρων μεγάλης ισχύος χωρίς να είναι απαραίτητοι, κακή συντήρηση εξοπλισμού κ.α., είναι μερικά από τα προβλήματα. Αυτά πρέπει να αποδοθούν στην κακή ενημέρωση των γεωργών και την έλλειψη γνώσεων πάνω στον τομέα της διαχείρισης του γεωργικού εξοπλισμού. Η ένταση του φαινόμενου αυτού είναι τόσο μεγάλη που στην Ελλάδα υπάρχουν αυτή την στιγμή 256.760 διαξονικοί γεωργικοί ελκυστήρες, για 230.000* γεωργικές εκμεταλλεύσεις και αντιστοιχεί ένα γεωργικός ελκυστήρας για κάθε 77στρ. σύμφωνα με τα στοιχεία της εθνικής στατιστικής υπηρεσίας (Εθνική Στατιστική υπηρεσία, 2005). Στην Ευρωπαϊκή Ένωση των 25 ο αριθμός των γεωργικών ελκυστήρων φθάνει τους 10.745.757, και αντιστοιχεί ένας γεωργικός ελκυστήρας ανά 120 στρ (FAO, 2006).

Ο ελληνικός στόλος γεωργικών ελκυστήρων εκτιμάται ότι είναι πεπαλαιωμένος, αν και τελευταία με τα προγράμματα βελτίωσης της Ε.Ε. έχει βελτιωθεί η κατάσταση. Σε έρευνα του 1990 σε αγρότες που είχαν κάνει σχέδια βελτίωσης, δηλαδή αγρότες που είχαν επενδύσει σε εξοπλισμό, το 41% των ελκυστήρων ήταν κάτω των 10 ετών ενώ το 37% ήταν πάνω από 15 ετών (Γέμτος και άλλοι, 1998). Με στοιχεία των εισαγωγέων γεωργικών μηχανημάτων υπολογίζεται ότι 214.000 διαξονικοί γεωργικοί ελκυστήρες είναι μέχρι 30 ετών, ενώ μέχρι 20 ετών είναι περίπου 132.000. Στην Ελλάδα εκτιμάται ότι το 90% των καλλιεργούμενων εκτάσεων χρησιμοποιεί ελκυστήρες. Σύμφωνα με την απογραφή του 2000 υπάρχουν 817.000 γεωργικές εκμεταλλεύσεις, με μέση έκταση τα 7 στρέμματα ανά αγροτεμάχιο και μεγάλο μέρος αυτών δεν ανήκει στους κατά κύριο επάγγελμα αγρότες. Διαπιστώνεται ότι πολλοί από τους ήδη λειτουργούντες ελκυστήρες πρέπει να ανανεωθούν, λόγω της φυσικής ή τεχνολογικής παλαίωσης που έχουν υποστεί. Υπάρχει επίσης ανάγκη πολλών ειδικών ελκυστήρων για αμπελώνες οπωρώνες και λοιπές καλλιέργειες με ειδικές απαιτήσεις ελκυστήρων, όπου οι γενικής χρήσης δεν μπορούν να εργασθούν ή δεν εργάζονται ικανοποιητικά. Το μέγεθος και η ισχύς των γεωργικών ελκυστήρων διαφέρουν. Το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων εκτιμά ότι το 78% των μηχανημάτων έχει ισχύ μέχρι 70hp, αν και τα τελευταία χρόνια εισάγονται συνεχώς μεγαλύτερης ισχύος ελκυστήρες με κίνηση και στους τέσσερις τροχούς (Μέργος και Ψαλτόπουλος, 1996). Οι Γέμτος και άλλοι (1998) αναφέρουν ότι στο δείγμα τους το μόν 43% των ελκυστήρων ήταν κάτω των 75ΗΡ.

Η έρευνα αυτή σκοπεύει να αναδείξει εν μέρει τον τρόπο λειτουργίας των γεωργικών επιχειρήσεων στην Ελλάδα, στον τομέα της διαχείρισης του γεωργικού εξοπλισμού και ειδικότερα την κατάσταση που επικρατεί με τους γεωργικούς ελκυστήρες, αλλά και να αναλύσει τον τρόπο επιλογής και χρησιμοποίησης τους.

2.Υλικά και μέθοδοι

Η έρευνα διεξάχθηκε από τους φοιτητές του Τμήματος Γεωπονίας Φυτικής Παραγωγής και Αγροτικού Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας με την μέθοδο της προσωπικής συνέντευξης σε 110 τυχαίους παραγωγούς. Συνολικά υπήρχαν 38 ερωτήσεις κλειστού (πολλαπλών επιλογών) και ανοικτού τύπου. Οι τομείς που καλύφθηκαν ήταν ο τύπος της εκμετάλλευσης, ο διαθέσιμος εξοπλισμός γεωργικών μηχανημάτων και τέλος η διαχείριση του. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε σε εφτά νομούς της χώρας: Ν. Πέλλας, Ν. Λάρισας, Ν. Ηρακλείου, Ν. Μαγνησίας, Ν. Καρδίτσας, Ν. Εύβοιας, Ν. Ημαθίας. Οι Νομοί είναι αρκετά αντιπροσωπευτικοί της Ελληνικής επικράτειας. Η συμπλήρωση των ερωτηματολογίων έγινε την Άνοιξη του 2008. Οι παραγωγοί είχαν ποικιλία καλλιεργειών.

3.1 Δημογραφικά αποτελέσματα

Στην έρευνα αυτή ερωτήθηκαν 110 γεωργοί-παραγωγοί, από τους οποίους οι 103 είχαν γεωργικό ελκυστήρα. Ο μέσος όρος ηλικίας τους ήταν 48.7 ετών και οι κατά κύριο επάγγελμα αγρότες αποτελούσαν το 75.5%. Η μέση στρεμματική έκταση που κατείχαν ήταν 211.2 στρ., με το 61% από αυτές να είναι πεδινές και το 28.3% ημιορεινές, ενώ συνολικά καταμετρήθηκαν 183 γεωργικοί ελκυστήρες, δηλαδή περίπου 1.5 ελκυστήρες ανά παραγωγό. Στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις εργάζονται κατά μέσο όρο 2.92 άτομα και συντηρούνται 4.2.

Πίνακας 1: Από τους 110 παραγωγούς οι 103 δήλωσαν ότι έχουν γεωργικό ελκυστήρα (μονοαξονικό ή διαξονικό), ενώ συνολικά καταγράφηκαν 183 γεωργικοί ελκυστήρες.

Τα δημογραφικά αποτελέσματα, περιγράφουν μία όχι και τόσο καλή κατάσταση στην ελληνική γεωργία. Ό μέσος όρος ηλικίας είναι αρκετά υψηλός που επιβεβαιώνει το κοινώς αποδεκτό ότι οι Έλληνες αγρότες γηράσκουν. Ακόμα, καθορίζεται και το ιδιοκτησιακό καθεστώς αφού το 25% των παραγωγών δεν είναι κατά κύριο επάγγελμα αγρότες. Τέλος αρκετά μεγάλη διαφορά σημειώνεται στο μέγεθος του κλήρου, καθώς απέχει αρκετά από τα 44 στρ./κλήρο των στοιχείων της Στατιστικής υπηρεσίας, αυτό μπορεί να οφείλεται σε διάφορους λόγους, Ένας κύριος λόγος είναι ότι στις δηλώσεις της ΕΣΥΕ τα αγροκτήματα είναι διασπασμένα στα μέλη της οικογένειας ενώ στις απαντήσεις του ερωτηματολογίου δίδεται το πραγματικό μέγεθος της εκμετάλλευσης. Η Ελληνική πολιτεία δίνει μάλλον κίνητρα διάσπασης των μονάδων παρά συνένωσης σε μεγαλύτερες μονάδες όπως π.χ. επιδοτήσεις σε μικρούς κλήρους κλπ που οδηγούν σε πολυδιάσπαση τουλάχιστον στις επίσημες δηλώσεις. Επιπρόσθετα, οι παραγωγοί που ρωτήθηκαν ήταν κυρίως κάτοικοι μεγάλων αγροτικών χωριών, και όχι παραγωγοί που ζουν σε πόλεις και κατέχουν μικρούς κλήρους κυρίως από κληρονομιές, όπως και παραγωγοί που καλλιεργούν λαχανοκομικά φυτά υπό κάλυψη.

Και η παρουσίαση της έρευνας σε power point