Τα νέα προβλήματα της ακτινιδιάς

Το ακτινίδιο είναι μια πολύ επικερδής καλλιέργεια που τα τελευταία χρόνια επεκτείνεται συνεχώς στην ελληνική επικράτεια. Οι νομοί Καβάλας, Άρτας και Πέλλας πρωτοστατούν στην παραγωγή, η οποία ανέρχεται σε 90.000 τόνους. Το ακτινίδιο μέχρι και σήμερα είχε ελάχιστα προβλήματα από εχθρούς και ασθένειες. Τα τελευταία χρόνια όμως τα πράγματα άλλαξαν. Μία ασθένεια που υπάρχει είδη στην Ιταλία αλλά και ένα έντομο που έχει περάσει τα σύνορα απειλούν σημαντικά την καλλιέργεια.

Το παραπάνω βακτήριο αποτελεί αυτή την στιγμή τον σημαντικότερο εχθρό της ακτινιδιάς στην γειτονική Ιταλία έχοντας προσβάλλει πάρα πολλά στρέμματα. Ο Ευρωπαϊκός και Μεσογειακός Οργανισμός φυτοπροστασίας έχει τεθεί σε κόκκινο συναγερμό. Ας δούμε, διεξοδικά τι βιολογία του παραπάνω βακτηρίου.

Το βακτήριο στα προσβεβλημένα κτήματα υπάρχει επάνω στους βλαστούς, οι κυριότερες μολύνσεις γίνονται την άνοιξη και το φθινόπωρο όπου επικρατούν δροσερές θερμοκρασίες Το βακτήριο προσβάλει όλες τις ποικιλίες ακτινιδιάς.

Τα συμπτώματα που βοηθούν στην αναγνώριση της ασθένειας είναι πιο ορατά την άνοιξη. Οι προσβεβλημένοι βλαστοί εκλύουν μια ουσία κεραμιδή και δείχνουν σαν σκουριασμένοι (Εικόνα 2). Ακόμα, οι προσβεβλημένοι οφθαλμοί νεκρώνονται, ή βλαστάνουν και στην πορεία οι βλαστοί ξηραίνονται και πέφτουν. Επάνω σε αυτούς του οφθαλμούς εμφανίζεται μία λευκή ουσία σε σχήμα σταγόνας η οποία περιέχει πυκνούς πληθυσμούς του βακτηρίου και είναι υπεύθυνη για τη διασπορά της ασθένειας από φυτό σε φυτό. Τέλος, αργότερα το καλοκαίρι εμφανίζονται ανομοιόμορφες νεκρωτικές κηλίδες στα φύλλα του φυτού (πάνω εικόνα). Η ασθένεια μπορεί να προκαλέσει ημιπληγία (μερική ξήρανση του φυτού) και ολοπληγία δηλαδή ολική ξήρανση σε μία μόνο σεζόν.

Διαχείριση ασθένειας:

Η παραπάνω ασθένεια ΔΕΝ αντιμετωπίζεται ούτε εξολοθρεύεται μπορεί μόνο να προληφθεί η προσβολή ή η εξάπλωση της. Ο βακτηριακός καρκίνος της ακτινιδιάς πρέπει να μας αφυπνίσει όλους πριν είναι αργά.

Τα βασικά βήματα για την πρόληψη της ασθένειας είναι τα εξής:

1) Συνεχείς ψεκασμοί με χαλκούς φθινόπωρο και χειμώνα, δηλαδή 2 ψεκασμοί στην πτώση των φύλλων, 2 ψεκασμοί έναν μέσα Δεκεμβρίου και ένα Μέσα Ιανουαρίου, ένα ψεκασμό στο φούσκωμα των οφθαλμών. Οι παραπάνω ψεκασμοί είναι ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΟΙ.

2) Αν αντιληφθούμε το παραμικρό από τα παραπάνω συμπτώματα καλούμε αμέσως ένα γεωπόνο στο κτήμα για αυτοψία και αναγνωρίσει. ΔΕΝ ξηλώνουμε το φυτό, δεν το κλαδεύουμε πριν πάρουμε οδηγίες.

3) Κλαδεύουμε πάντα ημέρες με χαμηλή σχετική υγρασία, απολυμαίνουμε συχνά τα ψαλίδια μας με χαλκό και κάνουμε έναν ψεκασμό αμέσως μετά το κλάδεμα.

Ο Metcalfa pruinosa ήρθε στην Ελλάδα πριν από δέκα χρόνια, και πρωτοεμφανίστηκε στη Στερεά Ελλάδα. Βάσει αναφορών όμως πιστεύουμε πλέον στην agro-help.com ότι το έντομο έχει επεκταθεί ευρέως σε όλη τη χώρα προσβάλλοντας ακτινίδια, αμπέλια, πλατάνια κ.α. Τα σημαντικότερα προβλήματα αφορούν νέους ακτινιδεώνες όπου μπορεί να επιφέρει σημαντικές καταστροφές. Το έντομο είναι πολυφάγο από τα καλλιεργούμενα προσβάλλει, ελιά, ακτινιδιά, αμπέλι, δαμασκηνιά και τα εσπεριδοειδή.

Μορφολογία εντόμου

Το παραπάνω έντομο στην τέλεια μορφή του (ενήλικο) είναι ουσιαστικά μία πεταλούδα με μέγεθος 7χιλ μήκος και 3 πλάτος. Οι πτέρυγες του είναι σε κάθετη θέση δίπλα στο σώμα του, ενώ φέρουν χαρακτηριστικό κυκλικό χρωματισμό στην βάση των μπροστά πτερυγίων κοντά στο σώμα (Εικόνα 3). Το βασικό του χρώμα είναι σταχτί - γκρι. Οι προνύμφες είναι λεπτού χρώματος μικρότερες του τέλειου εντόμου και καλύπτονται από πολλά κηρώδη νημάτια λευκού χρώματος (εικόνα 4).

Βιολογία εντόμου

Το έντομο αναπαράγεται με σύζευξη μεταξύ θηλυκού και αρσενικού. Έχει μία γενιά το έτος και διαχειμάζει στο στάδιο του αυγού, ενώ έχει και 5 προνυμφικά στάδια. Η διαχείμανση του εντόμου γίνεται επάνω στους βλαστούς σε προφυλαγμένες θέσεις. Η εκκόλαψη του αυγού γίνεται γύρω στο πρώτο δεκαήμερο του Μαΐου ανάλογα με την περιοχή, το 2ο δεκαπενθήμερο του μήνα έχουμε τα 5 στάδια των προνυμφών, οι οποίες καλύπτονται από λευκά νημάτια σαν βαμβάκι. Πιστεύουμε, ότι τα τέλεια του εντόμου εμφανίζονται στο πρώτο δεκαήμερο του Ιουνίου. Η πτήση του εντόμου συνεχίζεται όλο το καλοκαίρι, μέχρι τις αρχές Αυγούστου όπου αρχίζει μαζικά η σύζευξη του εντόμου. Στο τέλος του ίδιου μήνα αρχίζουν οι ωοτοκίες στις θέσεις διαχειμάσεως Κάθε θηλυκό γεννάει 100 περίπου αυγά. Το μυζητικό αυτό έντομο προκαλεί ζημιές σε όλα τα κινητά στάδια. Οι σημαντικότερες ζημιές είναι στις νέες φυτείες, αλλά σημαντικές προσβολές μπορούν να μειώσουν την ποιότητα της παραγωγή σε φυτά μεγαλύτερης ηλικίας. Η έκκριση μελιτωμάτων μπορεί να προκαλέσει δευτερεύουσα υποβάθμιση λόγω της δημιουργίας καπνιάς.

Αντιμετώπιση

Η αντιμετώπιση είναι εύκολη με χημικές μεθόδους (όμως δεν υπάρχουν εγκεκριμένα σκευάσματα για την ακτινιδιά). Οι ψεκασμοί πρέπει να γίνουν εναντίον των προνυμφών του τελευταίου σταδίου αλλά και των ακμαίων. Κατάλληλα σκευάσματα είναι τα ίδια για την καταπολέμηση των αφίδων των πυρηνοκάρπων (όπως το imidaclorpid, το thiamethoxam κ.α.), αλλά και πυρεθρινοειδή εντομοκτόνα που χρησιμοποιούνται για Λεπιδόπτερα όπως το φυλλοδέτη της ροδακινιάς (lambda-cyhalothrin), τέλος το καλύτερο θεωρείται το σκεύασμα Lufox (τα παραπάνω στοιχεία απορρέουν από πειράματα που έγιναν στο ΑΤΕΙ Θεσσαλονίκης και έκανε ο Κος Ε. Ι. Ναβροζίδης).