Στην Ελλάδα υπάρχει πλήθος ποικιλιών, αφού καλλιεργείται από αρχαιοτάτων χρόνων, οι ποικιλίες είναι τόσες που δημιουργείται σύγχυση με τις ονομασίες. Γενικότερα μπορούμε να πούμε ότι οι ελιές διαχωρίζονται σε τρεις μεγάλες κατηγορίες ανάλογα με το μέγεθος του καρπού. Τις μικρόκαρπες, τις μεσόκαρπες και τις μεγαλόκαρπες. Ακόμα, οι ποικιλίες μπορούν να διαχωριστούν ανάλογα με τη χρήση του καρπού, δηλαδή επιτραπέζιες, ελαιοποιήσιμες και διπλής χρήσης (Πίνακας 1).
Μέγεθος
|
Ποικιλία
|
Βάρος
καρπού γρ.
|
Ελαιοπεριεκτηκ.
|
Χρήση
|
Μικρόκαρπες
|
Κορωνέικη
|
0,5-1,5
|
20-25%
|
Ελαιοποιήσιμη
|
Λανολιά Κερκυρ
|
1,3-1,8
|
19-20%
|
Ελαιοποιήσιμη
|
|
Λαδολιά
|
0,8-1,8
|
Ελαιοποιήσιμη
|
||
Μεσόκαρπες
|
Θρούμπα
|
2,5-5
|
>30%
|
Διπλής χρήσης
|
Χονδρολιά
|
2,5-5
|
16-25%
|
Διπλής χρήσης
|
|
Κολοβή
|
3-4,5
|
22-30%
|
Ελαιοποιήσιμη
|
|
Μεγαλόκαρπες
|
Κονσερβολιά
|
5,5-8
|
-
|
Επιτραπέζια
|
Καλαμών
|
5,2-6,3
|
19-25%
|
Διπλής χρήσης
|
|
Χονδρολιά Χαλκιδικής
|
6-10
|
-
|
Επιτραπέζια
|
Η ελιά είναι ένα αειθαλές φυτό που το σχήμα του εξαρτάται από το κλίμα και το έδαφος της κάθε περιοχής. Η ελιά είναι ένα υποτροπικό είδος που ευδοκιμεί σε περιοχές με ήπιους χειμώνες. Θερμοκρασίες κάτω των -3 βαθμών Κελσίου δεν ενδείκνυται ενώ στους -10 καταστρέφονται μέχρι και βραχίονες. Το καλοκαίρι πρέπει να είναι ζεστό και ξηρό με μέγιστη θερμοκρασία τους 40 βαθμούς. Ωστόσο μερικές ποικιλίες απαιτούν άρδευση για να παράξουν ικανοποιητικά. Στα ξηρικά κτήματα πρέπει να υπάρχει τουλάχιστον 400-600 χιλ. ετήσια βροχόπτωση για ικανοποιητική παραγωγή.
Θεωρητικά η ελιά καρποφορεί και αναπτύσσεται και σε άγονα βραχώδη εδάφη, η παραγωγικότητα της όμως είναι μικρή και ο βαθμός παρενιαυτοφορίας μεγάλος. Οι μεγάλες αποδώσεις επιτυγχάνονται σε βαθιά αμμοπηλώδη εδάφη με καλή περιεκτικότητα σε οργανική ουσία και αρδευόμενα.
Η ελιά είναι ένα είδος που πολλαπλασιάζεται με διάφορους τρόπους. Με σπόρο, παραφυάδες, καταβολάδες, φυλλοφόρα μοσχεύματα, μοσχεύματα ξηρού ξύλου και με ιστοκαλλιέργεια.
Το σύστημα φύτευσης ενός ελαιώνα διαφέρει ανάλογα με τις τοποθεσία και τα χαρακτηριστικά ενός αγροκτήματος. Δηλαδή, σε κτήματα επίπεδα, γόνιμα και αρδευόμενα το βέλτιστο σύστημα είναι η κατά γραμμή φύτευση, όπου η απόσταση μεταξύ των δένδρων (5 μέτρα) είναι μικρότερη από την απόσταση μεταξύ των γραμμών (6-7 μέτρα). Σε επικλινή ή άγονα κτήματα μπορεί να γίνει η φύτευση σε τετράγωνα, όπου φυτεύονται τα φυτά στις άκρες νοητών τετραγώνων, ή σε ισουψείς καμπύλες. Τα τελευταία χρόνια άρχισαν και πολύ πυκνές φυτεύσεις σε ελαιοποιήσιμες ποικιλίες που συγκομίζονται μηχανικά.
Η προετοιμασία ενός αγρού για την φύτευση είναι πολύ σημαντική εργασία. Το έδαφος πρέπει να είναι απαλλαγμένο από ζιζάνια και να έχει οργωθεί τουλάχιστον 1 φορά. Ενώ εάν πρόκειται να γίνει βασική λίπανση πρέπει και αυτή να ενσωματωθεί στο έδαφος με ένα δεύτερο όργωμα. Ειδικότερα, ορθό θα ήταν να γίνει προσθήκη 120 κιλών υπερφωσφορικό 0-20-0, και 70 κιλά θειικό κάλιο 0-0-50, η λίπανση αυτή αρκεί για τις ανάγκες σε κάλιο και φώσφορο για 8 χρόνια.
Η σωστή περίοδος φύτευσης διαφέρει ανάλογα με το κλίμα τις κάθε περιοχής. Πιο συγκεκριμένα σε περιοχές με χειμερινούς παγετούς πρέπει η φύτευση να γίνεται στο τέλος του χειμώνα και μετά τους παγετούς, ενώ σε πιο θερμές ζώνες η φύτευση μπορεί να γίνει στο τέλος του φθινοπώρου.
Το σχήμα που θα αποφασίσει να δώσει ένας παραγωγός στο δένδρο είναι η πιο σημαντική απόφαση που θα κλιθεί να πάρει και θα επηρεάσει την επιτυχία της καλλιέργεια.
Στα χαμηλά σχήματα συγκαταλέγεται το χαμηλό κύπελλο. Στο χαμηλό κύπελλο η διακλάδωση του φυτού ξεκινά από τα 40 εκατοστά όπου και γίνεται η διαίρεση του φυτού σε 7 βραχίονες, κυκλικά στο φυτό. Σε αυτά τα σχήματα πρέπει να προτιμούνται φυτά από μοσχεύματα διότι καρπίζουν γρήγορα. Ακόμη τα δένδρα παραμένουν αρκετά χαμηλά και η συγκομιδή γίνεται με το χέρι ή με ραβδισμό.
Στα μέτρια σχήματα το φυτό έχει ένα ελεύθερο σφαιρικό σχήμα. Ουσιαστικά το δένδρο μας έχει ένα κορμό 1 μέτρου και μετά η κόμη αναπτύσσεται ελεύθερα (εισαγωγική εικόνα).
Τέλος, υπάρχουν και τα σχήματα που υποβοηθούν την μηχανική συγκομιδή με δονητές. Σε αυτά τα σχήματα αναπτύσσουμε δυνατούς βραχίονες που να αντέχουν τις καταπονήσεις.
Η ελιά σε γενικές γραμμές αργεί να καρποφορήσει, ειδικά όταν τα φυτά είναι εμβολιασμένα σε σπορόφυτα. Από την άλλη πλευρά τα μοσχεύματα μπαίνουν αρκετά γρήγορα στην καρποφορία (3ο χρόνο). Η πλήρη καρποφορία της ελιάς ξεκινάει από τον 6ο χρόνο.
Εικόνα 2. Αγρόκτημα με κατά γραμμή φύτευση.
Το βασικό πρόβλημα στην καλλιέργεια της ελιάς είναι η παρενιαυτοφορία της. Αν και η ελιά καρποφορεί σε περσινούς βλαστούς μέτριας ζωηρότητας εμφανίζει παρενιαυτοφορία σε σημαντικό βαθμό. Παρενιαυτοφορία είναι το χαρακτηριστικό ορισμένων ειδών να καρποφορούν πλήρως κάθε 2 ή 3 χρόνια χωρίς αυτό να οφείλεται σε παθολογικά αίτια αλλά σε εξάντληση των αποθεμάτων του φυτού σε υδατάνθρακες.
Υπάρχουν πολλές αιτίες που αυξάνουν το ποσοστό παρενιαυτοφορίας, όπως η ελλιπής άρδευση, η κακή λίπανση, το λάθος κλάδεμα, η καθυστερημένη συγκομιδή κ.α.
Το κλάδεμα της ελιάς είναι μία σχετικά εύκολη καλλιεργητική τεχνική που δεν απαιτεί ιδιαίτερες γνώσεις όπως π.χ. το κλάδεμα της κερασιάς. Στο κλάδεμα σχήματος, δίνουμε στο φυτό το κατάλληλο σχήμα σύμφωνα με αυτά που αναφέραμε παραπάνω.
Το κλάδεμα καρποφορίας έχει απώτερο σκοπό στην εξασφάλιση της καρποφορίας κάθε χρόνο. Η διαχείριση των υδατανθράκων του φυτού αλλά και η συνεχή διασφάλιση των αποθεμάτων τους είναι το βασικό στοίχημα που πρέπει να κερδίσει ο παραγωγός. Ο καρπός της ελιάς είναι επάνω στο δένδρο παραπάνω από 7 μήνες το χρόνο έχοντας 3 στάδια ανάπτυξης. Αυτό σημαίνει πως η αύξηση και ωρίμανση του καρπού δρα ανταγωνιστικά στη βλάστηση και στη διαφοροποίηση των οφθαλμών της νέας σεζόν. Ακόμη πρέπει να βελτιώνεται ο φωτισμός και ο αερισμός του φυτού.
Τα νεαρά φυτά πρέπει να κλαδεύονται ελαφρώς με μικρές αφαιρέσεις βλαστών που θα βελτιώνουν τον φωτισμό. Όσο πιο γηραιά είναι τα δένδρα τόσο θα πληθαίνουν και οι βραχύνσεις και αφαιρέσεις βραχιόνων με σκοπό την ανανέωση της βλάστησης. Ειδικότερα, πρέπει να αφαιρούμε προσβεβλημένους ή πολύ λαίμαργους κλάδους σε σημεία που υπάρχει συνωστισμός. Τα φως του ήλιου πρέπει να εισχωρεί μέχρι και τις ποδιές του φυτού. Σημαντικό είναι να γνωρίζουμε ότι οι πολύ λαίμαργοι βλαστοί δεν είναι καρποφόροι.
Η άρδευση του ελαιώνα είναι σημαντικό πλεονέκτημα για την βελτίωση και την αύξηση της παραγωγής. Σε όλη την περίοδο παρουσίας καρπού επάνω στο δένδρο πρέπει να υπάρχει και αυξημένη υγρασία στο έδαφος. Το σημαντικότερο χρονικά κομμάτι όμως είναι από τα μέσα Αυγούστου μέχρι και τα μέσα Οκτωβρίου.
Η λίπανση της ελιάς είναι σημαντικός παράγων για τη μείωση της παρενιαυτοφορίας. Η ελιά αντιδρά εντυπωσιακά στην αζωτούχο λίπανση σε συνδυασμό με την άρδευση. Ειδικότερα 800 γρ. Ν/δένδρο/έτος αυξάνουν θεαματικά την παραγωγή και την βλάστηση. Ενώ απαραίτητο είναι και το κάλιο σε πτωχά εδάφη. Η ελιά χρειάζεται άζωτο την περίοδο Φεβρουαρίου - Ιουνίου στην οποία γίνεται η διαφοροποίηση των οφθαλμών. Αυτή την περίοδο πρέπει να είναι διαθέσιμο στο έδαφος. Έτσι η καλύτερη περίοδος είναι η λίπανση να γίνει Δεκέμβριο με Ιανουάριο.
Το κάλιο είναι εξίσου σημαντικό με το άζωτο στην καλλιέργεια της ελιάς. Η ποσότητα που θα εφαρμοσθεί εξαρτάται από την αζωτούχο λίπανση. Δηλαδή για κάθε 1 κιλό αζώτου ανά δένδρο πρέπει να εφαρμόζουμε 1,2-1,8 κιλά καλίου ανά δένδρο. Ο φώσφορος προστίθεται στο έδαφος πριν τη φύτευση και κάθε 6 χρόνια περίπου.
Τα ιχνοστοιχεία προστίθενται ή με σύνθετα λιπάσματα ή με διαφυλλικές λιπάνσεις ανάλογα με τις τροφοπενίες που παρατηρούνται.
Ειδικότερα μπορούμε να πούμε ότι 3 κιλά θειικής αμμωνίας σε συνδυασμό με 2 κιλά θειικό κάλιο είναι ικανοποιητικά.
Τέλος, η περίοδος συγκομιδής της ελιάς εξαρτάται από την χρήση της και την ποικιλία. Για παράδειγμα οι πράσινες ελιές συγκομίζονται τέλος Σεπτεμβρίου ενώ οι μαύρες εντελώς ώριμες. Οι λαδολιές συγκομίζονται όταν τελειώσει η παραγωγή λαδιού στον καρπό, δηλαδή Νοέμβριο με Δεκέμβριο. Οι επιτραπέζιες ελιές συγκομίζονται με το χέρι, ενώ οι λαδολιές με ραβδισμό οι δονητές. Το κόστος συγκομιδής της ελιάς είναι το σημαντικότερο στην καλλιέργεια, και μπορεί να φτάσει μέχρι και το 70% της τιμής παραγωγού!
ελιες υπαρχουν!!!!!!!!!!!!!!
ΑπάντησηΔιαγραφήmallon
ΔιαγραφήΈνας γείτονας έχει ελιές με βαριά προσβολή από λεκάνιο. Παλιότερα καθάριζαν με το Sevin απ' ότι μου είπε, που πλέον απαγορεύτηκε. Δυστυχώς, έχει δοκιμάσει αρκετά σκευάσματα που δεν κατάφεραν να περιορίσουν την προσβολή.
ΑπάντησηΔιαγραφήΥπάρχει κάποιο φάρμακο που να είναι αρκετά δραστικό για να του κάνει τη δουλειά?
Επίσης, για ποιο λόγο έχουν μόνο οι δικές του ελιές σε όλη την περιοχή τόσο μεγάλη προσβολή, ενώ σε άλλα κτήματα έχει σποραδικά πολύ χαμηλούς πληθυσμούς? μήπως οφείλεται σε λανθασμένους ψεκασμούς του συγκεκριμένου?
Πολύ κατανοητό και επιστημονικό άρθρο. Θάθελα να ήξερα την βιβλιογραφία.
ΑπάντησηΔιαγραφήΣταύρος