Η καλλιέργεια της Μπάμιας

 Η Μπάμια ή αλλιώς ιβίσκος ο εδώδιμος (Abelmoschus esculentus) προέρχεται πιθανώς από την Δυτική Αφρική και πλέον καλλιεργείται τροπικές και ημιτροπικές περιοχές του πλανήτη. Σαν φυτό συγγενεύει με το βαμβάκι, τον ίβισκο και το κακάο. Ωστόσο, η αντοχή της μπάμιας στην ξηρασία είναι πολλαπλάσια σε σχέση με τα υπόλοιπα είδη.

Η Μπάμια είναι ομολογουμένως το λαχανικό με την μεγαλύτερη δυσκολία στην παραγωγή του. Ο λόγος είναι η εξαιρετικά δύσκολη συγκομιδή. Η συγκομιδή γίνεται με το χέρι σε πολύ αντίξοες συνθήκες, καθώς η επαφή με τα φύλλα και τους βλαστούς μπάμιας επιφέρει τρομερό κνησμό (φαγούρα) και τσούξιμο, ενώ η επαφή με τα μάτια προκαλεί σοβαρές οφθαλμικές βλάβες. Η μπάμια είναι το ακριβότερο λαχανικό, η τιμή της φρέσκιας μπάμιας το καλοκαίρι κυμαίνετε από 2-5 ευρώ το κιλό ανάλογα το μέγεθος. Η υψηλή τιμή οφείλεται στο πολύ μεγάλο κόστος παραγωγής που αγγίζει το 1,4 ευρώ ανά κιλό, με το 1 ευρώ να είναι κόστος συγκομιδής. 

Η θρεπτική αξία της μπάμιας είναι πολύ σημαντική, γι' αυτό και η υψηλή τιμή της δεν κάμπτει τη ζήτηση. Σε γενικές γραμμές 100 γρ. φρέσκιας μπάμιας περιέχουν 7 γρ. υδατάνθρακες και 2 γρ. πρωτεΐνες. Ακόμη, περιέχουν τις βιταμίνες Α, C, B6, Ε και Κ, ενώ από άλατα περιέχουν Κάλιο, Ασβέστιο, Μαγνήσιο και Φώσφορο. 

Η παραγόμενες μπάμιες καταναλώνονται νωπές κατά 90% ενώ ένα ποσοστό καταψύχεται και κονσερβοποιείται. 

Η μπάμια είναι γενικά ένα ετήσιο φυτό, αν και στην Αφρική υπάρχουν και πολυετή φυτά σε μορφή δένδρου. Το φυτό είναι παρόμοιο με το βαμβάκι αλλά έχει στρογγυλότερα και μεγαλύτερα φύλλα. Είναι ημιξηλώδες και το ύψος του φθάνει έως τα 2 μέτρα αναλόγως την ποικιλία. Οι οφθαλμοί εμφανίζονται κυρίως από τον 6-8 κόμβο και πάνω. 

Το φυτό έχει μεγάλη αντοχή στην ξηρασία, καθώς έχει πολύ πλούσιο ριζικό σύστημα μια μία κατακόρυφη πασσαλώδη ρίζα και πολλές μικρότερες πλάγιες. Ωστόσο, η άρδευση πρέπει να γίνεται τακτικά για να επιτυγχάνεται καλής ποιότητας καρπός. Η μπάμια απαιτεί υψηλές θερμοκρασίες τόσο για την βλάστηση όσο και για την ανάπτυξη. Θερμό και ξηρό κλίμα είναι ιδεατό για καλή παραγωγή. Πολλές βροχοπτώσεις κατά την περίοδο της συγκομιδής μειώνουν σημαντικά την ποιότητα των καρπών ενώ προκαλούν και πολλές ασθένειες στα φύλλα.  

Η αναπαραγωγή της μπάμιας γίνεται με σπόρο, ενώ δεν γίνεται μεταφύτευση αλλά απευθείας σπορά στον αγρό. Οι αποστάσεις φύτευσης είναι παρόμοιες με του βαμβακιού, δηλαδή 5-7*90 εκ. Η σπορά πρέπει να γίνει από τα τέλη Απριλίου έως μέσα Μαΐου και για να υπάρξει επιτυχία πρέπει η θερμοκρασία να είναι πάνω από τους 13 βαθμούς Κελσίου. Μετά τη σπορά καλό είναι να γίνει ένα ελαφρύ πότισμα για να βοηθηθεί η βλάστηση του σπόρου. Ο σπόρος πρέπει να βλαστήσει μέσα στις πρώτες 10 μέρες από τη σπορά. Η μπάμια δεν έχει ιδιαίτερες απαιτήσεις σε έδαφος, μπορεί να αναπτυχθεί σε ποικιλία εδαφών από ελαφρά αμμώδη έως αργιλώδη εδάφη, αρκεί αυτά να έχουν επάρκεια σε οργανική ουσία. Προτιμούνται αμμοπηλώδη εδάφη που θερμαίνονται εύκολα με ph 6.5-7. 

Οι βασικές ποικιλίες της μπάμιας στην Ελλάδα είναι οι Μπογιατίου, Πυλαίας, Μπ-35, Λασιθίου, Κιλκισίου, Βελούδο και Λεβαδιάς. Για την περιοχή της Μακεδονίας προτιμάται η Πυλαίας, λόγω των υψηλών αποδόσεων.

Η άνθηση ξεκινά 60 μέρες μετά τη σπορά και λίγες ημέρες μετά ξεκινά η συγκομιδή. Ο καρπός της μπάμιας είναι κάψα, επιμήκης, γωνιώδης και πυραμοειδής ενώ στην μία άκρη σχηματίζει ράμφος. Είναι πεντάχωρος και καλύπτεται από λεπτές τρίχες. Το εμπορεύσιμο μήκος κυμαίνεται από 4-8εκ. ενώ οι μεγαλύτερες είναι άχρηστες για το εμπόριο. 

Η καλλιέργεια της μπάμιας μπορεί να είναι ξηρική ή ποτιστική. Η ξηρική καλλιέργεια αποδίδει λιγότερο, καρπό μικρότερο μεγέθους αλλά πιο εύγεστο. Η ποτιστική καλλιέργεια αποδίδει πολύ περισσότερο ενώ οι καρποί είναι πιο τρυφεροί. 

Η λίπανση της μπάμιας γίνεται το χειμώνα πριν τη σπορά. Στα μη γόνιμα εδάφη απαιτείτε η εφαρμογή κοπριάς για την αύξηση της οργανικής ουσίας. Ενώ η βασική λίπανση γίνεται πριν την τελευταία άροση, 50 κιλά το στρέμμα 20-10-10 επαρκούν για ικανοποιητικές αποδόσεις. 

Η συγκομιδή της μπάμιας γίνεται με το χέρι, κάθε μέρα από τις 20 Ιουνίου μέχρι και την πρώτη παγωνιά της χρονιάς.

Η φυτοπροστασία της μπάμιας είναι αρκετά απλή. Μπορεί να μην χρειαστεί κανένας ψεκασμός, αλλά συνήθως απαιτούνται ψεκασμοί για πράσινο σκουλήκι, τετράνυχο και αφίδες.