Μυκητολογικές ασθένειες των μηλοειδών την περίοδο της άνοιξης

Τα μηλοειδή είναι από τις σημαντικότερες δενδρώδεις καλλιέργειες στην Ελλάδα. Η καλλιέργεια της μηλιάς βρίσκεται στην τέταρτη θέση μετά από αυτές της ελιάς, της ροδακινιάς και των εσπεριδοειδών με μια συνολική παραγωγή 251000 τόνων (FAO, 2012), ενώ αυτής της αχλαδιάς στην έβδομη θέση αμέσως μετά από τα ακτινίδια και βερίκοκα με μιά συνολική παραγωγή 77600 τόνων (FAO, 2012).

Τα μηλοειδή πλήττονται από διάφορες ασθένειες κατά την περίοδο την Άνοιξης που αν δεν αντιμετωπιστούν εγκαίρως θα επηρεάσουν αργότερα την συνολική παραγωγή αλλά και την ποιότητα του καρπού.

Φουζικλάδιο

Το φουζικλάδιο στη μηλιά οφείλεται στον μύκητα Venturia inaequalis, ενώ  ο Venturia pyrina είναι υπεύθυνος για το φουζικλάδιο στην αχλαδιά και ο Spilocaea pyracantha στη μουσμουλιά, οι οποίοι προσβάλουν κυρίως φύλλα και καρπούς. Ο μύκητας προσβάλλει διάφορα μηλοειδή και προτιμάει χρονιές με δροσερό και με ψηλή υγρασία κατά την περίοδο της Άνοιξης.

Η προσβολή κάνει την εμφάνιση της στα πρώτα στάδια ανάπτυξης του καρπού, μόλις εμφανιστεί ο πρώτος πράσινος ιστός από το άνθος, στάδιο το οποίο οι καρποί είναι ιδιαίτερα ευαίσθητοι. Η προσβολή αν δεν αντιμετωπιστεί συνεχίζει να αναπτύσσεται μέχρι και το τέλος Ιουνίου.

Πάνω στα φύλλα και τους καρπούς προκαλεί κυκλικές έως ακανόνιστες κηλίδες με ελαιώδη χρώμα στην αρχή που αργότερα αποκτούν την γνωστή βελούδινη υφή (βλ. Εικόνα 1), ενώ η εμφάνιση του σε βλαστούς είναι σπάνια. Στους καρπούς προκαλεί καστανές ή μαύρες υπερυψωμένες κηλίδες που στην συνέχεια αποκτούν βελούδινη υφή. Προσβολή του καρπού σε νεαρό στάδιο έχει σαν αποτέλεσμα την παραμόρφωση του λόγω νέκρωσης των προσβεβλημένων ιστών, ενώ προσβολή αφότου ο καρπός έχει το τελικό μέγεθος του, έχει σαν αποτέλεσμα της υποβάθμισης της ποιότητας των καρπών.

Καταπολέμηση Φουζικλαδίου

Η καταπολέμηση του μύκητα πρέπει να γίνεται με ένα συνδυασμό καλλιεργητικών μέτρων και ψεκασμών. Ο μύκητας διαχειμάζει στα πεσμένα φύλλα στο έδαφος για αυτό το λόγω είναι απαραίτητη το παράχωμα των φύλλων στο έδαφος. Προσπαθούμε να μειώσουμε την υγρασία γύρω από την κόμη, τόσο με καλό κλάδεμα, τόσο και με αραιή φύτευση όπου είναι εφικτό. Ψεκασμοί κατά του φουζικλαδίου πρέπει να γίνονται χωρίς εξαίρεση κατά την πράσινη κορυφή, την ρόδινη κορυφή και κατά την πτώση των πετάλων (75%) με κατάλληλα μυκητοκτόνα.

Ωίδιο

Το ωίδιο είναι επίσης μια σημαντική ασθένεια της μηλιάς προκαλώντας εξασθένηση των δέντρων καθώς και μείωση και υποβάθμιση της παραγωγής. Οφείλεται στον μύκητα Podosphaera leucotricha, ο οποίος προσβάλλει κυρίως τα φύλλα, τρυφερούς βλαστούς και τους καρπούς. Τα προσβεβλημένα φύλλα φαίνονται να είναι καλυμμένα με μια αλευρώδη εξάνθηση, η οποία πρόκειται για το μυκήλιο και τους κονιδιοφόρους του μύκητα. Ο μύκητας διαχειμάζει στους οφθαλμούς για αυτό το λόγο μολύνει τα φύλλα μόλις σχηματιστούν με αποτέλεσμα να παραμένουν καχεκτικά. Οι προσβεβλημένοι βλαστοί, πέραν της λευκής εξανθήσεως, μπορεί να παρουσιαστεί και ξήρανση στην κορυφή τους. Ενώ προσβολή των καρπών προκαλείτε ζημιά από ένα σύμπλεγμα δικτυωτών γραμμών  που μοιάζει με σκουριά και αυτό οφείλεται στην νέκρωση των επιδερμικών κυττάρων (βλ. Εικόνα 2).

Καταπολέμηση ωιδίου

Κατά την χειμερινή περίοδο προσπαθούμε να μειώσουμε το αρχικό μόλυσμα αφαιρώντας όλα τα κοντά και καχεκτικά κλαδιά γιατί το πιο πιθανόν να είναι προσβεβλημένα με την διαχειμάζουσα μορφή του μύκητα, ακολουθούμενο με χειμερινό ψεκασμό. Την άνοιξη η καταπολέμηση του μύκητα γίνεται με ψεκασμούς με κατάλληλα ωιδοκτόνα καθ όλη την βλαστική περίοδο.

Μονίλια

Οι μονίλιες ή φαιές σήψεις είναι μια οικονομικής σημασίας ασθένεια, η οποία εμφανίζεται σε όλα τις περιοχές που καλλιεργούνται μηλοειδή και πυρηνόκαρπα. Προκαλεί προσυλλεκτικές καθώς και μετασυλλεκτικές σήψεις των καρπών, αλλά και εξασθένηση των δέντρων και μείωση της παραγωγής έμμεσα λόγω αποξήρανσης των κλαδιών. Υπεύθυνοι είναι διάφοροι μύκητες του γένους Monilinia και συγκεκριμένα ο Monilinia fructigena για προσβολές σε καρπούς και ο  Monilinia laxa για προσβολές σε καρπούς, άνθη, φύλλα και κλαδιά.

Ο μύκητας διαχειμαζει σε μουμιοποιημένους καρπούς της προηγούμενης χρονιάς, ο οποίος κατά τις πρώτες μέρες της Άνοιξης σχηματίζει καρποφορίες οι οποίες θα μολύνουν κυρίως μέσω των άνθεων. Η προσβολή μπορεί να γίνει και μέσω πληγών μετά από χαλαζόπτωση.

Προτιμάει συνθήκες υψηλής υγρασίας (π.χ. παρατεταμένη βροχόπτωση), χαμηλών θερμοκρασιών και συννεφιασμένου καιρού, συνθήκες που κατά κύριο λόγω παρατείνουν την περίοδο ανθοφορίας.

Καταπολέμηση μονίλιας

Κατά την χειμερινή περίοδο μαζεύουμε τους μουμιοποιημένους καρπούς αλλά και κλαδιά τα οποία είναι πιθανόν μολυσμένα, μειώνοντας έτσι το αρχικό μόλυσμα. Σε ευνοϊκές συνθήκες ανάπτυξης του παθογόνου, καθώς και αμέσως μετά από χαλαζόπτωση κάνουμε ψεκασμούς με κατάλληλα μυκητοκτόνα.

Βακτηριακό κάψιμο

Το βακτηριακό κάψιμο προκαλεί μεγάλης οικονομικής σημασίας ζημιές σε μηλοείδη ιδιαίτερα σε χρονιές με υγρό καιρό. Υπεύθυνο είναι το βακτήριο Erwinia amylovora. Το βακτήριο διαχειμάζει στην περιφέρεια ελκών που δημιουργήθηκαν από προσβολές της προηγούμενης χρονιάς. Το βακτήριο προτιμάει θερμοκρασίες άνω των 18oC, συνθήκες στις οποίες πολλαπλασιάζεται με γρήγορους ρυθμούς. Η μετάδοση του γίνεται κυρίως με τα έντομα (π.χ. μέλισσες) αλλά και με την βροχή και εισέρχεται εντός των δέντρων μέσω των άνθεων αλλά και πληγωμένων βλαστών (π.χ. από χαλαζόπτωση).

Κατά την προσβολή, παρατηρείται μαύρισμα των βλαστών και των φύλλων οι οποίοι φαίνονται σαν να έχουν καεί (εξού και το όνομα, κάψιμο, βλ Εικόνα 3). Το αποτέλεσμα είναι οι βλαστοί να παραμορφώνονται στην κορυφή και να αποκτούν το σχήμα μπαστουνιού. Τα προσβεβλημένα φύλλα παραμένουν στους βλαστούς ακόμη και τον χειμώνα.  Αν το βακτήριο δεν αντιμετωπιστεί, η μόλυνση μπορεί να συνεχιστεί μέχρι και τους κύριους βραχίονες του δέντρου προκαλώντας και ξήρανση του την ίδια χρονιά.  

Καταπολέμηση βακτηριακού καψίματος

Πρέπει να εφαρμόζεται μια σειρά από καλλιεργητικές πρακτικές που περιλαμβάνει σωστό κλάδεμα, μειωμένη αζωτούχα λίπανση, καθώς και χειμερινούς ψεκασμούς κατά την περίοδο φουσκώματος των οφθαλμών, πρακτικές που μειώνουν σημαντικά το μόλυσμα. Αργότερα την Άνοιξη, οι προσβεβλημένοι βλαστοί πρέπει να αφαιρούνται τουλάχιστον 20-25 cm κάτω από το μολυσμένο βλαστό και να ακολουθούνται πάντα ψεκασμοί με χαλκούχα σκευάσματα.